آشنایی کامل با پسوریازیس

انواع پسوریازیس

پسوریازیس به‌طور کلی به پنج نوع اصلی تقسیم می‌شود.

ممکن است یک فرد در یک زمان به بیش از یک نوع پسوریازیس مبتلا باشد، یا در طول زندگی خود انواع مختلفی از این بیماری را تجربه کند.
همچنین نوع و محل درگیری پوست می‌تواند بر انتخاب روش درمان تأثیرگذار باشد.

1. پسوریازیس پلاکی (Plaque Psoriasis)

شایع‌ترین نوع پسوریازیس است و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد را شامل می‌شود. با پلاک‌های برجسته و قرمز همراه با پوسته‌های نقره‌ای یا سفید مشخص می‌شود. این پلاک‌ها معمولاً روی زانو، آرنج، کمر و پوست سر ظاهر می‌شوند.

2. پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis)

این نوع در چین‌های پوستی و نواحی مرطوب مانند زیر بغل، کشاله ران، اطراف اندام تناسلی یا زیر سینه‌ها ظاهر می‌شود. پوست معمولاً صاف، قرمز و بدون پوسته‌ریزی قابل توجه است، اما به‌شدت تحریک‌پذیر است.

3. پسوریازیس قطره‌ای (Guttate Psoriasis)

به شکل نقاط کوچک، قرمز یا صورتی رنگ روی پوست ظاهر می‌شود. اغلب پس از عفونت‌های تنفسی فوقانی مانند گلودرد ایجاد می‌شود و بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود.

4. پسوریازیس پوسچولار (Pustular Psoriasis)

نوعی نادرتر که با تاول‌های سفید پر از چرک (پوسچول) همراه با قرمزی شدید پوست شناخته می‌شود. این نوع می‌تواند نواحی موضعی (مثل کف دست و پا) یا سراسر بدن را درگیر کند.

5. پسوریازیس اریترودرمی (Erythrodermic Psoriasis)

شدیدترین و خطرناک‌ترین نوع پسوریازیس که می‌تواند بیش از ۹۰٪ سطح بدن را درگیر کند. علائم شامل قرمزی شدید، التهاب گسترده، پوسته‌ریزی و اختلال در تنظیم دمای بدن است. این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود و نیاز به مراقبت فوری دارد.

علائم پسوریازیس

علائم پسوریازیس می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند و بسته به نوع بیماری، شدت آن و رنگ پوست فرد متغیر باشند. با این حال، علائم رایج این بیماری شامل موارد زیر است:

• لکه‌های قرمز، قهوه‌ای یا بنفش رنگ روی پوست
• نواحی ضخیم و برجسته از پوست به نام پلاک (plaque)
• خارش شدید و مداوم
• احساس سوزش، سوزن‌سوزن شدن یا تحریک‌پذیری در ناحیه درگیر
• پوسچول یا تاول‌های کوچک چرکی (در نوع پوسچولار)
• خشکی پوست که ممکن است ترک بردارد یا خونریزی کند
• تغییرات ناخن مثل فرو رفتگی، تغییر رنگ یا شکنندگی
• پوسته‌ریزی و ریختن سلول‌های مرده پوست (شبیه شوره)

تفاوت ظاهر پلاک‌ها بر اساس رنگ پوست

رنگ و ظاهر پلاک‌ها در افراد با رنگ پوست متفاوت می‌تواند متفاوت باشد:

در پوست‌های روشن (کاکازین یا سفیدپوست)، پلاک‌ها معمولاً به شکل نواحی قرمز و برجسته دیده می‌شوند که پوشیده از پوسته‌های سفید نقره‌ای هستند.

در پوست‌های تیره‌تر (سبزه، قهوه‌ای یا سیاه‌پوست)، پلاک‌ها ممکن است رنگی تیره‌تر، بنفش، خاکستری یا قهوه‌ای مایل به تیره داشته باشند و ممکن است ضخامت بیشتری داشته باشند.

پسوریازیس می‌تواند هر بخشی از بدن را درگیر کند، اما برخی نواحی بیشتر از دیگر نقاط تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

• آرنج‌ها
• صورت
• کف پاها
• کف دست‌ها
• زانوها
• ناخن‌ها (شکنندگی، تغییر رنگ، گود شدن)
• پوست سر
• چین‌های پوستی (مانند زیر بغل، کشاله ران، زیر سینه‌ها و نواحی تناسلی)

• صورت
• دست‌ها
• ناخن‌ها
• نواحی تناسلی و چین‌ها

تشخیص پسوریازیس چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص پسوریازیس معمولاً توسط پزشک متخصص پوست یا پزشک عمومی انجام می‌شود و بر اساس مشاهده ظاهری پوست، بررسی شرح حال بیمار و گاهی نمونه‌برداری پوستی (بیوپسی) صورت می‌گیرد.

مواردی که پزشک برای تشخیص در نظر می‌گیرد:

ظاهر ضایعات پوستی: وجود پلاک‌های ضخیم، برجسته و فلس‌دار یا نواحی پوسته‌پوسته با ضخامت کمتر.

محل بروز ضایعات: پسوریازیس در نواحی خاصی از بدن بیشتر دیده می‌شود، مانند زانوها، آرنج‌ها، پوست سر، ناخن‌ها و چین‌های پوستی.

خارش: یکی از علائم شایع پسوریازیس است که به تشخیص کمک می‌کند.

بیوپسی پوست: در صورت شک پزشک، ممکن است قطعه کوچکی از پوست برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی شود تا وجود پسوریازیس یا افتراق آن از سایر بیماری‌های پوستی تأیید شود.

درمان و مدیریت پسوریازیس

هرچند که درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما روش‌های درمانی امروز بسیار مؤثرتر از گذشته‌اند و می‌توانند به:

• کاهش علائم و پلاک‌ها
• بهبود ظاهر پوست
• پیشگیری از عوارض جدی مانند آرتریت پسوریاتیک، بیماری قلبی، چاقی، دیابت و افسردگی

کمک کنند.

گزینه‌های درمانی برای پسوریازیس شامل:

1. درمان‌های موضعی

• کرم‌ها و پمادهای حاوی استروئید (مانند هیدروکورتیزون)
• داروهای موضعی غیر استروئیدی
• محصولات بدون نسخه مانند مرطوب‌کننده‌های قوی و کرم‌های ضدالتهاب طبیعی مثل محصولات برند اگزومید

2. نوردرمانی (Phototherapy)

استفاده از اشعه فرابنفش کنترل‌شده (UVB یا PUVA) برای کاهش التهاب و کند کردن چرخه تولید سلول‌های پوستی. این روش باید زیر نظر پزشک انجام شود.

3. داروهای سیستمیک

• داروهای خوراکی یا تزریقی برای درگیری‌های شدیدتر
• داروهای بیولوژیک و بایوسیمیلارها که مسیرهای التهابی خاص در سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند

4. درمان‌های مکمل و یکپارچه (Complementary & Integrative Medicine)

ترکیبی از:

• استفاده از محصولات طبیعی (مثل روغن گل مغربی، روغن نارگیل)
• تغییرات سبک زندگی
• تمرینات ذهن و بدن مانند یوگا، مراقبه و تنفس عمیق

توصیه مهم: همیشه قبل از شروع یا تغییر هرگونه روش مکمل، با پزشک خود مشورت کنید تا با درمان اصلی شما تداخل نداشته باشد.

آیا می‌توان از پسوریازیس پیشگیری کرد؟

تا کنون هیچ راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به پسوریازیس شناسایی نشده است، چون علت اصلی آن هنوز ناشناخته باقی مانده.
با این حال، اگر به پسوریازیس مبتلا هستید، می‌توانید با مدیریت محرک‌ها و سبک زندگی سالم، از بروز یا تشدید حملات جلوگیری کنید.

راهکارهایی برای کاهش flare-up:

• شناسایی و پرهیز از عوامل محرک شخصی (مانند استرس، عفونت، داروها یا مواد شیمیایی)
• مرطوب نگه داشتن پوست به‌طور منظم
• خواب کافی و مدیریت استرس
• پرهیز از صابون‌های قوی، مواد شوینده عطردار یا لباس‌های زبر
• پیروی از برنامه درمانی تجویز شده توسط پزشک

• شدت پلاک‌ها را کاهش دهند
• دفعات عود بیماری را کم کنند
• از بروز عوارضی مثل آرتریت پسوریاتیک، بیماری‌های قلبی، دیابت و افسردگی جلوگیری کنند

نتیجه‌گیری

• به‌طور منظم با پزشک در ارتباط باشید
• سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید
• و از حمایت روانی و اجتماعی بهره ببرید